Geçmişte Sosyal Güvenlik Kurumu’na yatırılan primlerin iadesi konusu birçok kişinin dikkatini çekiyor. Özellikle emekli olamayanlar, emeklilik yaşı geçenler, geçmişte kısa bir süre sigortalı olan ve daha sonra çalışmayı bırakanlar veya işyerini kapatanlar, primlerini geri alma imkânlarını araştırıyor. Sosyal güvenlik sistemi, bu durumdaki kişilere toplu prim iadesi alma hakkı tanıyor, ancak bu hakkın kullanılabilmesi için belirli şartlar bulunuyor.
SGK’DAN KİMLER PRİM İADESİ ALABİLİR?
Emeklilik yaşını dolduran veya geçiren çalışanlar, emekli maaşı almaya hak kazanamadıkları durumlarda ödedikleri primleri Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan toplu olarak alabilirler. Bu duruma “yaşlılık toptan ödemesi” adı verilir. Örneğin, 4/A statüsünde çalışan bir kadın, 58 yaşında emekli olabilmek için 7000 prim gününü doldurmalıdır. Aynı şekilde, 15 yıl çalışıp 3600 prim gününe ulaşan bir kadın da 58 yaşında emekli olabilir. Ancak, belirli bir yaşa ulaşmalarına rağmen gerekli prim günü veya çalışma yılına ulaşamayan kişiler, emekli maaşı alamazlar ve ödedikleri primleri geri almak için SGK’ya başvurabilirler.
SGK’YA FAZLA PRİM ÖDEYENLER İADE ALABİLİR Mİ?
Bu kişiler, ödedikleri fazla primleri de iade alabilirler. Şöyle ki; bir çalışanın SGK’ya ödediği sigorta primleri, belirlenen üst sınırdan fazla olduğunda, bu aşan miktar geri istenebilir. Özellikle yüksek maaş alan çalışanlar için bu geçerlidir. Yüksek ücretli çalışanların primleri genellikle belirlenen tavanı aşar ve bu durumda fazla ödenen miktarın iadesi talep edilebilir. Benzer şekilde, birden fazla işyerinde çalışan kişilerin prim ödemeleri de tavanı aştığında, fazla ödenen tutarlar SGK’dan geri alınabilir.
İSTEDİĞİM ZAMAN PRİMLERİ İADE ALABİLİR MİYİM?
Prim iadesi alabilmek için emeklilik yaşını doldurmak gerekiyor. Kadınlar için bu yaş sınırı 58 iken, erkekler için 60 olarak belirlenmiş. Dolayısıyla, 40 veya 50 yaşında olanlar bu hakka sahip olamazlar.
ÇALIŞANLAR DA PRİM İADESİ ALABİLİR Mİ?
Başvuru yapabilmek için bir işyerinde sigortalı olarak çalışmıyor olmak veya Bağ-Kur’lu olup kendi işinde çalışmıyor olmak gerekiyor.
PRİMİN TAMAMI İADE EDİLİYOR MU?
SGK’ya ödenen primlerde işçi payı, işveren payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için ödenen paylar bulunuyor. Ancak, sadece çalışandan kesilen primler iade ediliyor. Bu, genellikle işçi payına denk gelen yüzde 9’luk bir kısmı ifade ediyor. Yani, malullük, yaşlılık ve ölüm için kesilen primlerin yüzde 9’u iade edilebiliyor. Ancak, işveren payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için ödenen kısımlar iade edilmiyor. Bağ-Kurlular ise kendi adlarına ödedikleri primlerin iadesini alabilirler. SGK, geçmiş yıllara ait primleri, güncelleme katsayısı ile hesaplayarak ödüyor.
PRİM İADESİ SADECE KİŞİYE Mİ YAPILIR?
Prim iadesinden, vefat eden sigortalının eşi ve çocukları da yararlanabilir. Örneğin, işçi statüsünde çalışan veya kendi adına Bağ-Kur’lu olarak çalışan bir kişi vefat ettiğinde ve emeklilik hakkını elde edemediyse, eşine ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanamaz. Bu durumda, eş ve çocuklar SGK’ya başvurarak prim iadesi için talepte bulunabilir ve toplu ödeme alabilirler.
PRİM İADESİ İÇİN NEREYE BAŞVURULMASI GEREKİYOR?
Prim iadesi için istenilen şartlar yerine getirilmişse SGK merkezine, il müdürlüklerine yazılı olarak başvurulması gerekiyor.
PRİM İADESİ ALANLAR YENİDEN SİGORTALI OLABİLİR Mİ?
SGK’dan yaşlılık toptan ödemesi alan ve sistemin dışına çıkan kişiler, yeniden sigortalı olabiliyor ve emekli maaşı almaya hak kazanabiliyorlar. Yeniden sigortalı olmak isteyenler, öncelikle toptan aldıkları prim tutarını ve her yılın güncelleme katsayısı ile güncellenen tutarını SGK’ya geri ödemeleri gerekiyor. Bu ödeme yapıldıktan sonra, yeniden sigortalı sayılacaklar ve emeklilik için gerekli olan diğer şartları sağladıklarında emekli aylığı almaya hak kazanabilecekler.
