VAN’ın Muradiye ilçesinde geçen yıl inci kefallerinin en büyük üreme alanı olan Bendimahi Çayı, yağışların az olması nedeniyle kurudu ve üreme döneminde olan binlerce inci kefali de göle dönemeden öldü. Bu yıl özellikle mart ve mayıs aylarında yağışların bol olması yüzleri güldürdü. Son yıllarda dere yataklarında suyun az olması hatta kuruması nedeniyle çok başarılı bir üreme sezonu geçiremeyen inci kefalleri bu yıl ise akarsuları doldurdu. Derelerin bu yıl balıkla dolup taştığını, balıkçılarında bunun etkilerini 3-4 yıl sonra göreceklerini belirten Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “Tabii sadece akarsu yataklarının suyla dolu olması yeterli değil. Üreme dönemi kaçak avcılığın da önüne geçilmesi lazım” dedi.
Dünyada sadece Van Gölü’nde olup, üreme dönemlerinde tatlı suya ihtiyaç duyan inci kefalleri için 15 Nisan- 15 Temmuz tarihlerinde av yasağı uygulanıyor. Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suda yaşayabilen inci kefalleri, bu dönemde neslini sürdürmek için gölün tuzlu ve sodalı suyundan çıkıp, tatlı sulara göç ediyor. Suyun akışının tersine yüzerek tatlı sulara geçen inci kefalleri, yumurtalarını bırakıp, yeniden göle dönüyor. Daha sonra yavru inci kefalleri de annelerinin izinde göle dönüp, yolculuğunu tamamlıyor. Şu anda da göç yolcuğu devam eden inci kefalleri üremelerini tamamlayıp göle dönüş yolcuğuna geçti.
İnci kefallerinin üreme alanları olan tatlı suların, 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri arasında suyla dolu olması hayati öneme sahip. Son yıllarda yaşanan kuraklık inci kefallerinin göç alanlarını da etkilemiş ve geçen yıl göç yolculuğunu sürdüren yavru balıklar, en büyük üreme alanı olan Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı kuruduğu için göle dönememiş, dar bir alana sıkışan binlerce yavru balık ölmüştü. Geçen yıl neredeyse tamamı kuruyan Bendimahi Çayı bu yıl özellikle mart ve mayıs aylarındaki bol yağış ile doldu. Akarsuların suyla dolması ile birlikte inci kefalleri de bu yıl sağlıklı bir üreme sezonu geçiriyor.
‘SU VARSA İNCİ KEFALİNİN GELECEĞİNDEN BAHSEDEBİLİRİZ’
Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, geçen yıl aynı tarihlerde geldiklerinde, Muradiye ilçesinde bulunan ve Van Gölü’ne dökülen en büyük akarsu olan Bendimahi Çayı’nda tek damla suyun olmadığını gördüklerini belirterek, şöyle konuştu:
“Bendimahi Çayı, Van Gölü’ne dökülen büyük akarsu fakat geçen yıl debilerin az olmasına bağlı olaraktan DSİ’nin akarsudaki bütün suyu tarımsal sulamaya kesmesi ile maalesef arkamızda geçen yıl kupkuru bir dere yatağı vardı. Fakat bu yıl yağışların bol olması sebebiyle dere yatağı suyla dolu. Dere yatağının bu tarihlerde suyla dolu olması bu tarihlerde büyük hayati öneme sahip çünkü Van Gölü’nde yaşayan inci kefalleri bu tarihlerde üreme göçü gerçekleştiriyor. Bendimahi Çayı’nın 23 kilometre kadar yukarısına çıkıyor. İnci kefalinden Van’da 20 bin insan geçimini sağlıyor ve bu bölgenin en büyük eko-turizm değerlerinden birisini oluşturuyor. Eğer akarsu yatağında su varsa inci kefalinin geleceğinden bahsedebiliriz. Fakat suyu yönetemez, akarsu yatağı tamamen kuru bir hale dönüşürse inci kefalinin geleceğinden söz etmemiz mümkün değil”
BAŞARILI ÜREME DÖNEMİ BALIK STOKUNU ARTIRACAK
Son yıllarda dere yataklarında suyun az olması nedeniyle inci kefallerinin çok başarılı bir üreme sezonu geçiremediğine değinen Dr. Akkuş, “Çünkü akarsu yataklarında su, yok denecek kadar azdı. Üremenin başladığı nisan ayından temmuz ve ağustos aylarına geldikçe maalesef akarsu yatakları kuruma noktasına geliyordu. İnci kefalleri 3-4 yıldır üremeye hasret bir dönem geçirdi. Bu yıl su bol olunca derelerin balıklarla dolup taştığını gördük. Tabii sadece akarsu yataklarının suyla dolu olması yeterli değil. Üreme dönemi kaçak avcılığın önüne geçilmesi lazım. Bu noktada Van İl Jandarma ekiplerine sonsuz teşekkür ediyoruz. Bunun bereketini 3 yıl sonra göreceğiz çünkü burada doğan yavruların bir kısmı göle gitti bir kısmı da halen gidiyor. 3-4 yıl sonra avlana bilinir boyuta ulaşacaklar. Dolayısıyla biz 3-4 yıl sonra bu yılki üreme dönemi başarısını balıkçılıkta görmüş olacağız. Hiçbir canlı üremeden neslini devam ettiremez. Başarılı bir üreme dönemi geçiren inci kefallerinin de stoku artacak” diye konuştu.
Bölgede yaşayan Ergin Demir (34) de geçen yıl yaşanan kuraklıkla Bendimahi Çayı’nın kuruduğuna şahitlik ettiklerini belirterek, bu yıl ise yağışlarla derenin coştuğunu söyledi. Demir, “Geçen yıl bu derede su yoktu. Hayvanlarımız bile içmeye su bulamadı. Bu akarsularda balıklar dönemeden ölmüştü. Bu yıl akarsular doldu” dedi.
