Geceleri gökyüzünde parıldayan Ay, aslında oldukça ilginç bir yapıya sahip. Dünya’nın aksine Ay, kalıcı bir atmosfere sahip değil. Peki, neden?
Bu durumun arkasında birkaç temel sebep yatıyor…
Atmosferinin olmamasının temel nedenlerinden biri, manyetik alanının bulunmamasıdır.
Dünya gibi büyük gezegenler, güçlü yerçekimleri ve manyetik alanları sayesinde atmosferlerini korur. Ay ise ne güçlü bir yerçekimine ne de koruyucu bir manyetik alana sahip.
Bu durum, Ay’ın güneş rüzgârlarının etkisine açık olmasına neden olur. Güneş’ten gelen parçacıklar, yüzeyindeki gaz parçacıklarını kolayca uzaya savurur. Zayıf yerçekimi nedeniyle de bu gazlar Ay’da kalamaz ve uzaya kaçar.
Zayıf yerçekimi, düşük kaçış hızı anlamına gelir.
Dünya’nın yüzeyinden kaçış hızı 11.2 km/s iken, Ay’da bu hız sadece 2.37 km/s’dir. Bu, gaz moleküllerinin Ay’dan kaçmasının çok daha kolay olduğu anlamına gelir.
Örneğin hidrojen ve helyum gibi hafif gazlar, Ay’ın yüzeyinde kolayca yeterli hıza ulaşarak uzaya kaçabilirler.
Ay’da atmosferin olmamasının bir diğer sebebi ise tektonik ve volkanik aktivitelerin bulunmamasıdır.
Volkanik aktiviteler, gezegenlerin atmosferlerini yenileyen gaz salınımlarına neden olur. Ancak Ay’da bu tür aktiviteler olmadığından, atmosfer yenilenemez ve mevcut gazlar güneş rüzgârları veya kendi hızlarıyla uzaya kaçarlar.
Apollo misyonları sırasında Ay’dan getirilen magmatik kaya örnekleri, bir zamanlar yoğun bir atmosfere sahip olduğunu göstermektedir.
Atmosfer, yaklaşık 3.5 ila 3.8 milyar yıl önce oluşmuş ve Mars’ın şu anki atmosferinin iki katı yoğunluğundaydı. Bu dönemde Ay, volkanik aktiviteler ve meteor çarpışmaları sonucu yüzeyine çıkan gazlarla doluydu.
Ay’ın atmosferi karbondioksit ağırlıklıydı ve su buharı da içeriyordu, yani yüzeyinde kısa bir süreliğine de olsa sıvı su bulunmuş olabileceğini gösterir.
Ancak atmosfer, yaklaşık 35 ila 40 milyon yıl sürebildi ve ardından güneş rüzgârları ve düşük yerçekimi nedeniyle yok oldu.
