Uluslararası danışmanlık, denetim ve vergi hizmetleri şirketi EY (Ernst&Young), 2024 Küresel Etik ve Uyum Raporu’nu yayınladı. Rapor kapsamında 53 ülke ve 5 bin .464 çalışan ile gerçekleştirilen ankette; iç ve dış baskıların çalışan davranışları üzerinde etkili olduğu ortaya koyuluyor. Ankette görüş verenlerin yüzde 49’u şirketlerindeki dürüstlük standartlarının son iki yılda iyileştiğini, yüzde 90’ı meslektaşlarının ilgili yasalara, davranış kurallarına ve sektör düzenlemelerine uyum sağladığını söylüyor.
Dünya genelinde şirketlerin kurumsal uyum standartlarının, doğru yönetim ve daha sıkı düzenlemelere bağlı olarak yükseldiği görülüyor. Olumlu seyreden eğilimlerin başlıca etkenleri arasında yönetimin doğru şekilde yönlendirmesi, düzenleyici kurumlardan daha sıkı düzenleme gelmesi, müşterilerden, genel kamuoyundan ve hissedarlardan (talep gelmesiyle birlikte çalışanların da baskısı yer alıyor.
Uyum standartları üzerindeki temel baskılar
EY’ın 2024 Küresel Etik ve Uyum Raporu’nun ortaya koyduğu önemli ve olumlu verilere rağmen katılımcıların yüzde 50’si değişken piyasa koşullarında şirketlerinin dürüstlük standartlarını korumada zorlandığını belirtiyor. Aynı zamanda katılımcıların yüzde 30’u, çalışanlara yönelik dürüstlük standartlarının ihlal edilmesinde mevcut makro-ekonomik ortamın en büyük dış baskıyı oluşturduğunu söylerken, yüzde 28’si de en büyük iç tehdidin, çalışanların davranış kurallarını anlamamasından kaynaklandığına dikkat çekiyor.
Dile getirilen diğer dış baskılarsa siber tehditler, sağlıkla ilgili krizler, finansal performans beklentileri, tedarik zinciri aksaklıkları ve jeopolitik tehditler olarak sıralanıyor. İç faktörler arasında da yüksek çalışan devir hızı ve kaynak eksikliği, yönetimden gelen baskı ve finansal süreçlerin veya kontrollerin başarısızlığı yer alıyor. Anket üçüncü kuruluşların önemli uyum ihlallerine ve büyük dolandırıcılıklara yüzde 68 oranında karıştığını gösteriyor.
Yüksek oranda iletişim açığı bulunuyor
Anket, şirketlerde dürüstlük standartlarının rütbeye bağlı olarak değişebildiğine ve kıdemli çalışanlara genellikle daha fazla hoşgörü gösterildiğine dair yaygın bir algının altını çiziyor. Katılımcıların yüzde 31’i kıdemli veya yüksek performanslı kişilerde etik dışı davranışlara göz yumulduğunu söylüyor. Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin resmi bir kanaldan bildirilmeyen potansiyel suistimallerle ilgili endişelere sahip olma olasılıklarının çok daha yüksek olduğu da ortaya çıkıyor.
Etik olmayan davranışları ve yanlış uygulamaları bildirmek isteyen çalışanların güveneceği “şikayet ve ihbar” biriminin şirketler tarafından oluşturulması ve bunun dürüst bir iletişim için şirket kültürü haline gelmesi gerektiği de ifade ediliyor. Bu birime sahip olmayan şirketlerin sayısının 2022’den bu yana yarı yarıya azaldığı, bu birime sahip olan şirketlerde ise iletişime geçen çalışanların yüzde 54’ünün engellendiğine dikkat çekiyor.
Aynı zamanda yönetim kurulu üyesi katılımcıların yüzde 40’ı çalışanların endişelerini bildirmelerinin günümüzde daha kolay hale geldiğini söylerken, çalışan katılımcıların sadece yüzde 26’sı bunu destekliyor.
Türkiye’de kurumsal standartlar gitgide iyileşiyor
Türkiye’de gerçekleştirilen ankete katılanların yüzde 26’sı şirketlerinin dürüstlük standartlarına uyumunun son iki yılda arttığını belirtiyor. Bunlardan yüzde 46’sı da bu yükselişin nedenini denetim ve düzenleyici kurumların daha sıkı olmasına, hukuki gerekliliklere, genel kamuoyundan gelen talebin yükselişine, yönetim ve liderlerden gelen yönlendirmeye dayalı olduğunu söylerken yüzde 38’i de hissedarlardan gelen yönlendirmenin etki ettiğini dile getiriyor. Ayrıca katılımcıların yüzde 74’ü çalışanların yönetimden beklediği davranış standartlarının son iki yılda büyük oranda arttığını, yüzde 78’i de çalışanların ilgili yasalara, davranış kurallarına ve sektör düzenlemelerine uyduğunu ifade ediyor.
Gerçekleştirilen ankette daha iyi bir yönetimin, düzenleyici faktörlerin ve müşteri taleplerinin dürüstlük standartlarını yükselttiğine dair çok açık verilerin bulunduğunu söyleyen EY Türkiye Adli Teknoloji ve Keşif Hizmetleri Lideri Can Genç, “Öte yandan çalışanlar şirketlerin ve yönetimdeki liderlerin kurallara bağlı kaldığından büyük ölçüde emin olduğunu söylerken ekonomik çalkantıların, siber tehditlerin ve mevzuat değişikliklerinin bu uyum standartları üzerinde baskı yaratmaya devam ettiğini ve standartları etkilediğini de belirtiyor.
Yüksek dürüstlük standartlarının şirketler için hayati önem taşıdığını göz önünde bulundurduğumuzda, özellikle şirketlere duyulan güvenin kritik bir önemi olduğunu söyleyebiliriz” diyor. Genç, güven oluşturmanın üst düzey yöneticilerin standartlara bağlı kalması, çalışanlara örnek olması, dürüst ve açık olmanın öneminin etkili bir şekilde iletmesiyle mümkün olabileceğini söylüyor.
