UĞUR YILDIRIM- Türkiye sıcaktan kavruluyor. Türkiye’nin en yüksek ikinci zirvesi olan Reşko Dağı’nın (Uludoruk Buzulu) yer aldığı Cilo Dağları’nda buzullar eriyor. Hakkari’de buluştuğumuz rehber eşliğinde Cilo’ya gitmek üzere yola çıkıyoruz. Şehirden ayrıldıktan 10 kilometre sonra Zap Nehri üzerinde bulunan Kırıkhan Köyü Karakolu’ndaki kontrol noktasında durduruluyoruz. Görevli askerler, geçen sene buzul kırılması nedeniyle 2 kişinin hayatını kaybettiği olaydan sonra Cilo’ya çıkmak isteyen yerli yabancı her ziyaretçiye bir taahütname imzalatıyor.
Buzul üzerinde gezinmeyeceğimizi taahhüt ettikten sonra yolumuza devam ediyoruz. 1 saatlik zorlu araç yolculuğundan sonra aracımızı yaylaya bırakıp yürüyerek devam ediyoruz.
Yaklaşık 6 kilometrelik yolu 3 saatte tırmanıyoruz. Cilo Dağı’na yaklaştıkça üzerinden karın eksik olmadığı Cehennem Vadisi’ni geçiyoruz. Dağın eteğinde buzul erimelerinden kaynaklı rengi çamurlu bulanık bir hal almış buzul gölünü görüyoruz. Göl yüzeyinde eriyen buz kütlelelerinin hareketini ve dağdan büyük bir gürültüyle kopup göle doğru yuvarlanan kaya ve buz parcalarını seyrediyoruz.
‘530 hektar sağlam kalmış’
Hakkari buzullarının yüzde 48’inin son 30 yılda eridiğini söyleyen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Onur Şatır, “Bu kayıp buzulun bütünlüğünü de bozmuş. Dolayısıyla ilerleyen zamanda bu erime devam edecek. Bu çalışmalarda yaklaşık 530 hektar buz örtüsünün sağlam kaldığını belirledik. Bu bölgenin daha hassas korunmaya ihtiyacı var” dedi.
Dünya buzulları eriyor
Dünya Meteorolji Örgütü (WMO)’nun yayınladığı son Küresel İklim Durumu raporu, 2023 yılının kayıtlardaki en sıcak yıl olduğunu ortaya koydu. Küresel referans buzul seti, hem batı Kuzey Amerika hem de Avrupa’daki aşırı erimenin etkisiyle (1950’den bu yana) kayıtlardaki en büyük buz kaybını yaşadı. Antarktika’daki deniz buzu miktarı kayıtlara geçen en düşük seviyedeydi ve kış sonundaki maksimum miktar bir önceki rekor yılın 1 milyon km altında, 2 yani Fransa ve Almanya’nın toplam büyüklüğüne eşitti.
İsviçre’nin Lozan Üniversitesi ve Fransa’nın Grenoble Üniversitesi tarafından Alp Dağları’ndaki buz hacminin geleceğine ilişkin yapılan araştırmaya göre de, küresel sıcaklıklarda artışın duracağı en iyimser senaryoda Avrupa Alpler’indeki buzun, en az yüzde 34’ü 2050’ye kadar yok olabilir.
3 bin metrelik buzullar parçalandı’
“Kesin korunacak hassas alan” kapsamına alınan buzullarda, parçalanma ve buzul gölündeki genişleme dikkat çeken boyutlara ulaştı. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, “Cennet-Cehennem bölgesinde yaklaşık 3 bin metrelik buzullar parçalandı” dedi.
‘Su kaynaklarımız azalıyor’
Cilo Buzullarının erimesinin su kaynaklarını tehdit edeceğini söyleyen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi Doktor Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “Cilo buzullarının erimesi bizlere mevsimlerin geçmiş yıllardan daha sıcak geçtiğini gösteriyor. Artık suyumuz her geçen gün azalıyor” diye konuştu.
