İsveç’teki Kiruna madeni, dünyanın en büyük yer altı demir madeni olarak bilinir.
Ancak bu maden, bu yılın başlarında yapılan bir keşifle Avrupa’nın en önemli madeni olma yolunda ilerliyor. Peki, neden?
Kiruna madeninde Per Geijer adında yeni bir nadir toprak yatağı keşfedildi.
Yatak, 1.3 milyon ton nadir toprak elementi içeriyor ve mevcut yer altı kompleksine sadece iki kilometre uzaklıkta bulunuyor. Keşif, Avrupa’nın Çin’e olan bağımlılığını azaltma ve birliğin yeşil dönüşümünü güçlendirme potansiyeli taşıyor denilebilir.
Nadir toprak elementleri, günümüzün en gelişmiş teknolojileri için hayati öneme sahiptir. Yarı iletkenler, yüksek güçlü mıknatıslar ve alaşımlar gibi birçok teknolojik ürün bu elementlere dayanır.
Elektrikli araçlar ve yeşil teknolojiler de elementlere olan talebi artırmaktadır. Ancak nadir toprak elementleri, doğada aslında o kadar da nadir değildir. Nasıl mı? Asıl sorun, bu elementlerin madenciliğinin az sayıda yerde yapılmasıdır.
Şu anda Avrupa Birliği, nadir toprak elementlerinin %98’ini Çin’den ithal ediyor.
Çin, dünya nadir toprak üretiminin %70’ini ve işleme kapasitesinin %85’ini elinde bulunduruyor. Bu durum, Avrupa’nın nadir toprak elementleri konusunda Çin’e bağımlı olmasına neden oluyor.
Kiruna’da yapılan keşif, Avrupa’nın kendi kendine yeterlilik hedefine ulaşmasına yardımcı olabilir ve Çin’e olan bağımlılığını azaltabilir.
Ancak her şey tozpembe değil.
Per Geijer yatakları, nadir toprak elementlerinin sadece %0,18’ini içeriyor. Yani Çin’in en büyük madenindeki %5,85’lik konsantrasyonun çok altında. Düşük konsantrasyon, madencilik sürecinin daha uzun ve maliyetli olacağı anlamına geliyor.
Ayrıca, mevcut Kiruna madeni yüzeyde ciddi sorunlara yol açıyor. Yüzeydeki toprak çökmeleri, Kiruna kasabasının bazı bölümlerinin başka bir yere taşınmasını gerektirdi.
Yeni maden, çevresel ve sosyal maliyetler de getirecek. Kiruna madeni çevresindeki topraklar, Sami halkının tarihi topraklarıdır.
Madencilik faaliyetleri, ren geyiği otlatma alanlarını azaltmış ve göç yollarını engellemiştir. Yeni madenin açılması, sorunları daha da kötüleştirecek gibi duruyor.
