Konu beyin olunca sırlar hâlâ açıklığa kavuşmamış olsa da bazı uygulamalar ve teknikler mevcut.
Asla uyanmayanların yüzdesi %20 ila %40 arasında ancak bu sefer ki konumuz insanların komadan nasıl çıktıkları. Biraz beynimizin derinliklerine inelim.
Koma nedir ve beyin bu süreçte ne yapar?
Enfeksiyon, travma, uyuşturucu, felç gibi çeşitli sebeplerle ağır bir beyin hasarı oluşuyor ve kişi, bilinci olmayan bir durumda uyarılara ve dış dünyaya tepki vermiyor. Beyin, komadayken tam anlamıyla korumaya geçiyor, enerji tüketimini en aza indiriyor.
Beynin kendi kendini geliştirme çabası uyku hâli olarak da tanımlanabilir ve tüm uyaranlara kapalıdır, uyanmak için ise bu kapıların yeniden açılması gerekiyor.
Komadan uyanış nasıl gerçekleşiyor?
Koma durumunda uyanış, beyindeki olaylar ve kimyasal değişimlerin yeniden organize olmasıyla başlıyor. Beyin hasarının seviyesi, uyku uyanıklık döngülerini kontrol eden beyin sapıyla da ilgili oluyor.
Tabii ki hastalara göre değişiklik gösterse de insanların komadan uyandırılması için bazı uygulamalar mevcut. Beyindeki nöronları uyaran küçük miktarda elektrik iletmek için cerrahi olarak elektrotlar beyne derin bir şekilde yerleştiriliyor.
Bazı doktorlar ise Parkinson hastalığında da kullanılan amantadin ilacının nöronlar tarafından salgılanan dopamin miktarını arttırdığını ve çok hızlı geri dönüştürüldüğünü düşünüyor.
Süreç nasıl devam ediyor?
Beyin, hasarı toparlayıp yeniden iletişim kurmaya başlıyor. Hücreler arasındaki bilgi aktarımı yeniden canlanıyor. Bir bilgisayar gibi beyin de yavaş yavaş işleyişini geri kazanıyor.
Sağlık çalışanlarının komadaki kişilere sürekli seslenmesi, dokunması gibi bazı aktivitelerle duyusal uyaranlar sağlanıyor ve beynin uyanma süreci hızlandırılıyor. Tüm verilen tepkiler de bir puanlama sistemine tabi tutuluyor ve hastanın durumu seyrediliyor.
Komadan çıkan bir kişi için bazen anında hayata adapte olmak kolay olmuyor. Beyin eksik beslenmeyi hızlandırmak için de farklı yöntemler geliştiriyor. Bu süreçte gerek fiziksel gerek konuşma veya teorik terapiler önemli hâle geliyor.
Gizemini korumaya devam eden bir beynimiz var.
Bazı hastalar 40 yıla yakın komada kalıp uyanamazken bazıları ise 27 yıl sonra hayatına geri dönüyor. Bazıları da uyanır uyanmaz yaşadıkları son günü anlatmaya başlıyor. Tıbbi olarak açıklaması zor olsa da bu tarz hikâyeler de yok değil.
İlaçlar veya çeşitli yöntemler denense de insanların komadan nasıl ve neden uyandıkları büyük ölçüde hâlâ gizemli. Bilim insanları ise bunu çözmeye adım adım yaklaştıkça insanları komadan uyandırma konusunda da gelişmeler yaşanacak.
Bunlar da dikkatinizi çekebilir: