Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve bayram tatilinin ardından kanun teklifi olarak TBMM’ye sunulması beklenen vergi paketinde KDV, ÖTV, gelir ve kurumlar vergisi, yurt dışına çıkış harcı ile vergi usul kanunları başta olmak üzere birçok alanda yapılacak düzenlemelerle vergi artışları, yeni cezalar ve ceza artırımları önerileri yer alıyor. KDV ile ilgili istisnaların bir kısmının kaldırılması bir kısmının kısmi istisna haline dönüştürülmesi, bazı KDV indirimlerinin kaldırılması öngörülüyor. Yurt dışına çıkış harcının 3 bin TL’ye çıkarılarak her yıl yeniden değerleme oranında yükseltilmesi, vergi kaçıranları bildirenlere ihbar ikramiyelerinin artırılması, fiş-fatura düzenlemeyenleri ihbar edenlere ikramiye ödenmesi, moto kuryelere bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemelerden yüzde 15 kesinti yapılması, bahşiş gelirlerinin vergilendirilmesi, engellilere yapılan ÖTV istisnasının kaldırılması veya yeniden revize edilmesi gibi öneriler de vergi paketinde yer alıyor. KDV, ÖTV ve harçlar ile ilgili düzenlemelerin yıllık gelir etkisi toplam 181 milyar TL olarak hesaplandı.
TIKLAYIN – Sermayeye vergi gelecek, doğrudan vergilerin payı artacak
Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanan vergi paketinin ayrıntıları, 24 Mayıs 2024 tarihli “2024 yılı Kanun Çalışmaları Cumhurbaşkanı Sunumu”nda anlatıldı. Sunumda, vergi ve cezalarla ilgili tüm alanları içeren mevcut durum ve önerilen düzenlemelere detaylı yer verildi. Vergi paketindeki öneriler doğrultusunda hazırlanacak kanun teklifinin Kurban Bayramı tatilinin ardından Meclis’e sunulması bekleniyor.
Pakette KDV, ÖTV, gelir ve kurumlar vergisi, yurt dışına çıkış harcı ile vergi usul kanunları başta olmak üzere birçok kanunda düzenlemeler yapılarak vergi artışları, yeni cezalar ve ceza artırımları getirilmesi önerildi. Sadece KDV, ÖTV ve harçlar ile ilgili düzenlemelerin yıllık gelir etkisi toplam 181 milyar TL olarak hesaplandı.
Bahşiş gelirlerinin vergilendirilmesi
Pakette yer alan önerilere göre, bahşiş gelirlerinde basitleştirilmiş vergi uygulanacak. Bahşiş gelirlerinin işverenlerce ayrı açılan bir banka hesabında takip edilmesi, fatura/fiş bedelinin yüzde 10’undan fazla olmaması, çalışan başına aylık brüt asgari ücreti aşmaması, bahşiş gelirlerinden yüzde 10 tevkifat yapılmak suretiyle çalışanlara aktarılması kaydıyla bu gelirlerin ayrıca ücret matrahına dahil edilmemesi” önerildi.
Moto kurye faaliyetlerine basit vergi düzenlemesi
Türkiye’de ticari kazanç mükellefi olarak faaliyet gösteren yaklaşık 126 bin 112 moto kurye bulunuyor. Ticari kazanç mükellefi olan moto kuryelere bu hizmetleri karşılığı yapılan ödemelerden yüzde 15 oranında tevkifat (kesinti) yapılması ve bir takvim yılı içinde elde ettikleri gelirlerin tarifenin dördüncü dilimini (2024 takvim yılı için 3 milyon TL) aşmaması halinde tevkifatın nihai vergileme olması, aşması halinde beyanname verilmesi, bunların hizmet ifalarının KDV’den de istisna edilmesi öngörüldü. 1 Ocak 2025’ten itibaren yürürlüğe girmesi önerilen uygulamayla 3,9 milyar TL gelir sağlanacağı tahmin ediliyor.
Konut kira gelirlerinden yüzde 20 kesinti
Pakette, konut kiralarındaki istisnasının kaldırılması ve vergilemenin tevkifat usulü ile yapılması önerisi yer aldı. Mevcut durumda 2024 yılına ilişkin 2025 yılında verilecek beyannamelerde istisna tutarı 33 bin TL. Vergi paketinde bu konuda, “GMSİ gelirlerinde istisnanın devam etmesi, kira ödemelerine tutara bakılmaksızın bankalar aracılığıyla ödeme zorunluluğu getirilmesi ve ödemeler üzerinden banka tarafından yüzde 20 kesinti yapılması, 2024 yılında kira gelirinin tarifenin üçüncü gelir dilimini (580 Bin TL) aşmaması halinde beyanname verilmesinin ihtiyari bırakılması, aşması halinde ise beyanname verilmesi ve tevkifatın (kesintinin) mahsup edilmesi,
önerildi.
Bu uygulamanın hayata geçmesi halinde 40 milyar TL gelir tahmin ediliyor. 2023 yılı verilerine göre 580 bin TL üzerinde kira geliri elde edenlerin sayısı 12.833, altında elde edenlerin sayısı ise yaklaşık 1,8 milyon kişi olarak belirlendi. Düzenlemenin, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi önerildi. Düzenleme 2025 yılında elde edilen gelirlerden itibaren uygulanacak.
Gayrimenkul satışı istisnası bir konut için geçerli olacak, taksi plakasına istisna kaldırılacak
Vergi paketinde, gayrimenkuller ve taksi plakaları ile ilgili de düzenlemeler öngörülüyor.
Gelir Vergisi Kanununa göre gayrimenkullerin, hakların, gemi ve gemi paylarının iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde satılması halinde elde edilen değer artışı kazançları vergiye tabi tutuluyor. 5 yıl dolduktan sonra elden çıkarılması halinde ise elde edilen kazanç değer artışı kazancı olarak vergilendirilmiyor. Ayrıca, basit usule tabi olan mükelleflerin taksi plakası satışlarından elde ettikleri kazançların tamamı, elde tutma süresine bakılmaksızın istisna durumda.
Bu konuda vergi paketinde, “Gayrimenkullerin satış bedeli olarak tekil değerlemeye göre belirlenmiş tapu satış değerinin de dikkate alınması, elde tutmaya bağlı 5 yıllık istisna süresinin sadece bir konut için uygulanması ve diğer konutlar için kaldırılması, değer artışı kazançları için var olan istisnanın (2024 takvim yılı için 87.000 TL) kaldırılması ve taksi plakalarının elden çıkarılmasından doğan kazançlara uygulanan istisnanın kaldırılması” önerildi.
Ar-Ge çalışanlarının ücretlerine uygulanan vergi istisnalarına üst limit
Teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili elde ettikleri ücretleri gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutuluyor. Vergi paketinde, teknokentler ve Ar-Ge merkezlerinde çalışanlara uygulanan istisnanın brüt asgari ücret tutarının
beş katı (100.012,50 TL) olarak bir üst sınır getirilmesi öngörüldü. 1 Ocak 2025’ten itibaren yürürlüğe girmesi önerilen düzenlemenin yapılması durumunda toplam 4,1 milyar TL gelir etkisi bekleniyor.
Yurt dışına çıkış harcı 3 bin TL
Mevcut durumda yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına tahsil edilecek harcın tutarı 150 TL. Yurt dışına çıkış yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından çıkış başına alınan harç tutarının 3.000 TL olarak belirlenmesi, harcın her yıl yeniden değerleme oranında artırılmasının sağlanması ve Cumhurbaşkanına verilen yetkinin buna göre düzenlenmesi önerildi.
2023 yılında 8 milyon 743 bin 760 kişi yurt dışına harç ödeyerek çıkış yapttı. 2024 yılında da aynı sayıda kişinin yurt dışına harç
ödeyerek çıkış yapacağı varsayımı ile 6 aylık gelir etkisinin 12,5 milyar TL olacağı hesaplandı.
“Yabancılara saç ekimi, estetik uygulamaları istismar ediliyor”, KDV istisnası kaldırılacak
Türkiye’de yabancılara verilen sağlık hizmetleri KDV’den istisna tutuluyor. Uygulamada yabancılara istisna kapsamında olmayan saç ekimi, estetik ameliyatlar gibi hizmetlerin istisna olarak gösterilmek suretiyle kötüye kullanıldığı tespit edildiği ve bu istisnadan bir fayda sağlanmadığı gerekçesiyle kaldırılması istendi. Uygulamanın, kanuni düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yapılacak işlemler için geçerli olması
öngörüldü.
Engellilere araç satışında ÖTV indirimi revize edilecek
Vergi paketinde, engellilere ÖTV indirimlerinin yeniden düzenlenmesi önerildi. İki alternatif sunulan pakette birinci alternatif, “ÖTV Kanunu’ndaki istisnanın revize edilmesi, istisnadan yararlanma süresinin 5 yıldan 10 yıla çıkartılması, taşıtların veraset yoluyla intikalinde istisnaya konu vergilerin mirasçılar tarafından ödenmesi, her sene yeniden değerleme oranında artan tutarın (araç satış bedelinin), yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılması, Cumhurbaşkanının yeniden değerleme oranında artan tutarı, yüzde 50’sine kadar artırma yetkisinin kaldırılması” ikinci alternatif de “ÖTV Kanunu’ndaki istisnanın kaldırılması teşvikin sosyal yardım şeklinde yapılması, engellilerin gelir durumları ve alınacak taşıtların yerli olması vb. kriterler esas alınarak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından nakit destek verilmesi” olarak yer aldı.
İtfaiye öncü araçları ÖTV kapsamına alınacak
Vergi paketinde, itfaiye öncü araçlarının ÖTV kapsamına alınması da istendi. Ambulanslar, mahkum taşımaya mahsus arabalar, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçlı taşıtlar”ın ÖTV’nin kapsamı dışında bırakıldığı belirtilerek, Türkiye Noterler Birliği tarafından, Şubat 2018-Nisan 2021 arasında itfaiye öncü aracı olarak tescil edilen araç sayısının 867 olduğu kaydedildi. “Bu araçlardan belediyeler tarafından satın alınanlarının itfaiye öncü aracı olarak kullanılmadığı, hatta makam aracı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir” denilerek, itfaiye öncü araçlarının ÖTV kapsamına alınması önerildi.
Kayıt dışı faaliyetlere artırımlı ceza
Kayıt dışı faaliyetlerde vergi kaybı cezasının artırımlı uygulanması önerilen pakette, “Vergi idaresinin bilgisi dışında çalışanlara kesilecek vergi ziyaı cezasının verginin bir katı olarak kesilecek cezalarda 1,5 kat, verginin 3 katı olarak kesilecek cezalarda 4,5 kat olarak uygulanması” istendi. Kesilecek cezanın artırılmasının vergi uyumunu artırıcı etkisi olacağı belirtildi.
İhbar edenlere verilen ikramiyeler artırılacak
Vergi paketinde, kayıt dışı ekonomiyle mücadele gerekçesiyle bazı düzenlemeler önerildi. Vergi kaybına neden olan olayları haber verenlere tahakkuk edecek vergi ve vergi ziyaı cezası üzerinden yüzde 10 oranında ikramiye verildiği, ancak özel usulsüzlük cezalarında ihbar ikramiyesi ödemesi yapıldığı kaydedildi. Bir iş yerinin fatura düzenlemediğinin ihbar edilmesi halinde muhbire ödeme yapılamadığı belirtilerek, “İhbarın konusunu oluşturan vergi aslı ve vergi ziyaı cezasının kesinleşmesi sonucu tahsil edilen tutarın yüzde 15’ i oranında ihbar ikramiyesi ödenmesi, özel usulsüzlük cezası kesilmesini gerektiren fiilleri (fatura, ÖKC fişi vb. belgelerin düzenlenmemesi) haber verenlere
tahakkuk ettirilen cezanın yüzde 5’i tutarında ihbar ikramiyesi ödenmesi (Aynı muhbire bir takvim yılı
içinde ödenebilecek azami ikramiye tutarı 20.000 Türk lirasını geçmeyecektir.)” önerisinde bulunuldu.
Başka hesaplara havaleye ceza
Vergi paketinde, mükelleflerin müşterilerine yaptığı mal teslimi veya hizmet ifası karşılığı elde ettikleri hasılatlarının kendi hesapları dışında, aile yakınlarının veya başkalarının İBAN hesaplarına havale yaptırmak suretiyle tahsil ettikleri gerekçesiyle ceza öngörüldü. Mal teslimi veya hizmet ifalarına ilişkin para transferlerinin, başkasına ait hesaplara yapılması durumunda, asgari 30 bin TL azami 20 milyon TL olmak üzere işleme konu tutarın yüzde 10’u nispetinde, banka hesabını kullanan ve kullandıran adına ayrı ayrı özel usulsüzlük cezası kesilmesinin kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye katkı sağlayacağı vurgulandı.
Belediyelerin borçlarına düzenleme
Pakette, “Belediyelerin cari borçlarının genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylarından öncelikle kesilmesi” önerisi de yer aldı. 5779 sayılı Kanunun 7 nci maddesinde düzenleme yapılması istenerek, böylece “il özel idarelerinin, belediyelerin, bu idarelere bağlı kuruluşların ve bunlara ait tüzel kişilerin, gelir (stopaj) vergisi ve katma değer vergisi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergiler ile sosyal güvenlik primlerinin vadesini izleyen ayda bu idarelere ödenecek paydan kesilmesi yoluyla tahsilatının, yeni borç birikimi önleneceğinden bütçe gelirlerine ve prim gelirlerine olumlu katkı sağlayacağı” belirtildi.
Düzenleme yapılacak alanlar
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı pakette yapılması önerilen düzenlemeler şu başlıklarda sıralandı:
– Borsa kazançlarının vergilendirilmesi,
– Deniz taşıma araçlarına uygulanan KDV istisnanın kapsamının daraltılması
– Deniz taşıma araçlarına verilen hizmete tanınan KDV istisnanın kapsamının daraltılması
– Ulusal güvenlik amaçlı KDV istisnasının alt mükelleflere tanınan kısmının daraltılması
– Yem ve gübredeki KDV istisnasının kaldırılması
– Yabancılara verilen sağlık hizmetindeki KDV istisnasının kaldırılması
– Basılı kitap ve süreli yayınlardaki KDV istisnasının kaldırılması
– Altın, gümüş, petrol arama hizmetlerindeki KDV istisnasının kısmi istisnaya dönüştürülmesi
– Limanlara bağlantı sağlayan demiryolu hattı ile liman ve havalimanı inşasına ilişkin istisnanın kısmi istisnaya dönüştürülmesi
-Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin inşasına ilişkin istisnanın kısmi istisnaya dönüştürülmesi
– TVF istisnasının uygulamasının netleştirilerek KDV’nin indirimine izin veren düzenlemenin kaldırılması
– Kısmi istisnalarda KDV’nin indirimine izin veren düzenlemelerinin kaldırılması
– Engelli araçlarındaki ÖTV istisnasının revize edilmesi
– Esnaf muaflığının kapsamının genişletilmesi, esnaf muaflığı belgesi alma zorunluluğu getirilmesi ve harç alınması
– Evlerde sunulan hizmetlerde basit bir vergileme usulü getirilmesi
– Moto-Kurye faaliyetlerinden doğan kazançlarda basit vergileme usulüne geçilmesi
– Mesken kira ödemelerinin banka kanalıyla yapılması ve bu ödemeler üzerinden banka tarafından tevkifat yapılması, üçüncü gelir diliminden itibaren beyanname verilmesi
– Startup Şirketlerindeki hisse senedi opsiyonlarında vergisel kolaylık sağlanması
– Ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeye mecbur olan mükellefler için “Asgari Gelir Vergisi” uygulaması ihdas edilmesi
– İştirak hissesi satış kazancı istisnasının kaldırılması, eski hisseler için devam ettirilmesi ve bu hisselerin satış istisnasının yüzde 25 ile sınırlandırılması
– Ar-Ge Personeline uygulanan ücret istisnasına üst limit getirilmesi
– Yurt içi asgari kurumlar vergisi uygulaması
– Çok uluslu şirketlerde küresel asgari kurumlar vergisi uygulaması (Anka)
