Milyonlarca emekli için yeni maaş dönemi başıyor. Emekli maaşı hesaplamaları nasıl yapılacak? Emekli ve memur maaşı için kritik tarihler neler? Sabah gazetesinden Faruk Erdem’in haberine göre zamlı maaşlar ne zaman yatacak? İşte detaylar…
Milyonlarca emekli ve memur için yılın ikinci zam dönemi geldi çattı. Önümüzde hafta açıklanacak olana Haziran enflasyonundan sonra 6 aylık oran da ortaya çıkmış olacak. Bu oran SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin enflasyon artışını belirleyecek. Yüzde 10 toplu sözleşme artışı alacak olan memurlar ve memur emeklileri için ise Ocak’ta yapılan yüzde 15 oranındaki toplu sözleşme artışına eklenecek farkı belirleyecek. Tahminler Haziran enflasyonun yüzde 2’nin üzerinde olması yönünde. Bu durumda 6 aylık enflasyon yüzde 25-26 bandında bir rakam olarak ortaya çıkacak. Bunun üzerine eğer bir refah payı eklenecekse bu da 3 Temmuz’dan sonra açıklanacak. Daha sonra da yasal düzenleme olarak Meclis’e gelecek ve emekliler ile memurların Temmuz ayı aylıklarına yansıtılacak.
Burada 10-15 puanlık bir refah payı ile artışın yüzde 35-40 bandına gelmesi de bekleniyor. Bu ödemelerle ilgili takvim şöyle işleyecek:
• 1-5 Temmuz: Memur emeklilerine maaş ödemesi, ay içinde zam farkı
• 3 Temmuz: Zam oranları belli olacak
• 17-26 Temmuz: SSK emeklilerine zamlı maaş
• 25-28 Temmuz: Bağ-Kur emeklilerine zamlı maaş
TABAN AYLIK ARTACAK MI
Yapılacak enflasyon artışı ve beklenen refah payı zammının dışında emekliler için bir süredir uygulanan taban maaşların da değişmesi gündemde. Kök aylıkları düşük olan emeklilere bir süredir seyyanen ödeme yapılıyor. Ocak ayında 7.500 TL’den 10 bin TL’ye çıkartılan taban maaşlarda uygulama da Temmuz’da değişecek. Şu anda 10 bin liranın altındaki tüm kök aylıklar bu rakama tamamlanıyor. Temmuz artışları da yine kök aylıklara yapılacak. Eğer taban maaşın altında kalmaya devam ederse bu kez seyyanen ödeme yapılmaya devam edilecek. Taban maaş artışında da enflasyon oranlarının etkili olması bekleniyor. Buna göre de üç formül öne çıkıyor:
MEVCUT: 10.000 TL
• İlk 6 aylık enflasyona göre: 12.581 TL
• 2024 yılı enflasyon tahminine göre: 13.800 TL
• Asgari ücrete göre: 17.002 TL
EN DÜŞÜK AYLIKLAR DEĞİŞECEK
Yapılacak enflasyon artışlarından sonra en düşük memur ve memur emeklisi maaşları da değişmiş olacak. Eğer refah payı uygulanırsa bu oranlar yükseleceği için rakamlar da artacak. Ancak sadece enflasyon farkı ve toplu sözleşme ile yeni maaşlar şöyle olacak:
TABAN AYLIKLAR
MEVCUT – % 20.34 ZAMLI
• Memur – 32.860,37 TL – 39.544,17 TL
• Memur emeklisi – 14.741,51 TL – 17.739,9 TL
AİLE YARDIMLARI DEĞİŞECEK
Temmuz ayı ile birlikte sadece aylıklar değil memurlara ödenen aile yardımları da artmış olacak. Buna göre sadece enflasyon farkı ve toplu sözleşme artışı düşünüldüğünde toplam zam yüzde 20,34 olacak. Bu oranda artış yapıldığında memurlara ödenen yeni aile yardımları şu şekilde değişecek:
MEVCUT – % 20,34 ZAMLI
• Eş – 1.729,45 TL – 2.081,22 TL
• Çocuk (0-6 yaş) – 380,44 TL – 457,82 TL
• Çocuk (6 yaş üstü) – 190,22 TL – 228,91 TL
• Engelli çocuk (0-6 yaş) – 570,65 TL – 686,72 TL
• Engelli çocuk (6 yaş üstü) – 285,33 TL – 343,37 TL
SOSYAL YARDIMLARA MEMUR ZAMMI
Temmuz ayında sadece emeklilerin ve memurların değil sosyal yardım alanların ödemeleri de artıyor. Bu ödemelerdeki artış oranını da memurlara yapılan zamlar belirliyor. Enflasyon farkı ve yüzde 10’luk toplu sözleşme artışı sonrası yeni sosyal ödemeler de şu şekilde oluşacak:
ÖDEME TÜRÜ – REFAH PAYI HARİÇ EN AZ TUTAR
• 65 yaş aylığı – 4 bin 217 TL
• Evde bakım aylığı – 9 bin 156 TL
• Engelli aylığı – 3 bin 366 TL- 5 bin 50 TL
• Engelli yakını aylığı – 3 bin 366 TL
• Hasta yardımları – 9.156 TL
ÇALIŞANA YÜKSEK TAZMİNAT
Ocak ve temmuz ayları maaş artışları ile birlikte kıdem tazminatı tavanının da yeniden belirlendiği dönem oluyor. Çalışanların bir yıl için alacakları en yüksek kıdem tazminatı miktarı bu aylarda değişiyor. Değişiklik ise memurlara yapılan zam oranında oluyor. Böylece haziran ayında işten ayrılanlara göre Temmuz ayında ayrılanlar daha yüksek tazminat alabiliyor. Ancak bu rakamların altındaki brüt maaşı olanlar için kıdem tazminatı tavanının yükselmesi bir fayda sağlamıyor. İşte memur zammı ile birlikte yeni kıdem tazminatı tavanı da şöyle değişecek:
MEVCUT: 35.058,58 TL
• Yüzde 20,34 zamlı: 42.189,50 TL
ÖDENECEK TUTAR (DAMGA VERGİSİ KESİLMİŞ)
MEVCUT: 34.792,47 TL
• Yüzde 20,34 zamlı: 41.869,26 TL
ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ
Öte yandan emekli ve EYT’li olmak için araştırma yapanlar, staj yaptığı dönemi, doğum ve askerlik borçlanmasını da emeklilik sürecine dahil etmek içim prim ödemesi hesabı yapıyor. Posta gazetesinden Ekrem Sarısu’nu haberine göre doğum ve askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girmenin mümkün olup olmadığı araştırılıyor.
Soru: 22 Aralık 1981 doğumluyum. Staj sigortası başlangıç tarihim 9 Ocak 1998, sigorta başlangıç tarihim 21 Nisan 2004. Askerlik borçlanması yaparak EYT kapsamına girebilir miyim? ENGİN
Cevap: Sigorta başlangıç tarihinden önce yapılan askerliğin borçlanılması, sigorta başlangıç tarihini borçlanma gün sayısı kadar geri çeker. EYT kapsamına girebilmeniz için askerlik borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihinizin 8 Eylül 1999’dan daha geri bir tarihe çekilmesi lazım. En fazla 18 ay askerlik yapmışsınızdır. 18 ay askerlik borçlanması sigorta başlangıç tarihinizi 21 Ekim 2002’ye çeker. Bu tarih de maalesef EYT kapsamına girmenizi sağlamaz.
“EKSİĞİMİ İSTEĞE BAĞLI ÖDEYEBİLİR MİYİM”
Soru: 10 Ekim 1982 doğumluyum. SGK giriş tarihim 3 Ağustos 1998 olup 5005 gün prim ödemem var. Askerliğimi borçlanıp yatırdığımda 5455 günüm olacak. 450 günü isteğe bağlı yatırabiliyor muyum? Mehmet BOZGEYİK
Cevap: İlk girişte adınıza prim ödemesi varsa, emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5900 gün prim ödeme ve 57 yaş şartlarına tabisiniz. EYT kapsamında olduğunuzdan emekli olurken yaş aranmayacak. Askerlik sürenizi borçlanıp priminizi 450 gün artırabilirsiniz. Şayet prim ödemeniz içinde Bağkur primi yoksa askerlik borçlanmasından sonra kalan prim eksiğiniz olan 455 günü, isteğe bağlı olarak Bağkur’a ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. 455 gün primi Bağkur’a ödemenizin emekliliğinize herhangi bir zararı olmaz.
“600 GÜN DAHA PRİM ÖDEMELİSİNİZ”
Soru: Çıraklığım 1997, sigorta başlangıcım 2005 olup 6400 gün prim ödemem var. 12 yıldır aynı firmada çalışıyorum. Kendi isteğim üzerine ayrılırsam tazminat alabilir miyim? Mustafa ALTINSOY
Cevap: Çırak sigortasında kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenmediğinden emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmıyor. Dolayısıyla emekli olma şartlarınız 2005 başlangıcınıza göre belirleniyor. Bu tarihe göre emekli olmak için 7000 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabisiniz. Emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanlar işlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabiliyorlar.
Bugün için işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılamazsınız. Ancak 600 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlayacağınız tarihte işinizden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirsiniz. Askerliğiniz hakkında bilgi vermemişsiniz. 18 ay askerlik yaptığınızı varsayarsak, askerlik sürenizi borçlanıp ayrıca 60 gün de prim ödeyerek toplam priminizi 7000 güne tamamlamanız da mümkün
“İKİ DOĞUMUNUZU BORÇLANIP 657 GÜN DE PRİM ÖDEMELİSİNİZ”
Soru: 15 Mart 1973 doğumlu kadınım. İlk işe giriş tarihim 10 Ocak 1988. Bugün itibarıyla 3128 günüm var. 1992 ve 1996 doğumlu 2 çocuğumu borçlanırsam ne zaman emekli olurum? M. YİĞİT
Cevap: İlk girişte adınıza prim ödemesi varsa emekli olmak için 20 yıl sigortalılık süresi, 5225 gün prim ödeme ve 44 yaş şartlarına tabisiniz. 2097 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5225 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Doğum tarihlerinizden sonraki iki yıllık sürelerde prim ödenmeyen günleri borçlanma hakkınız var.
Bu sürelerde hiç prim ödemediğinizi varsayarsak iki doğumunuzu borçlanarak toplam 1440 gün kazanabilirsiniz. Doğum borçlanmasından sonra 657 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5225 güne tamamlayarak emekli olabilirsiniz.
