Çin, Pekin Uzay Programı için çığır açan bir başarıya daha imza attı. Ay’ın uzak tarafından örnekler toplayan uydu, bunları Dünya’ya getiren ilk ülke oldu. Değerli kum ve toprak örnekleri taşıyan mürettebatsız kapsül, Chang’e-6 uydusu tarafından Dünya yörüngesine bırakıldıktan sonra salı günü İç Moğolistan’ın Siziwang Banner kırsalındaki iniş bölgesine paraşütle ulaştı.
AY TANRIÇASI GÖREVDE
Ay’dan gelen örnekler; uzay ajansları ve özel şirketlerin Ay’a göndermeyi düşündüğü ya da üsler inşa etmeyi hatta kaynaklarını sömürmeyi hedefleyenler için bir ilgi dalgası ortaya çıkarsa da Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) için oldukça başarılı görevi daha sona erdi. Çin mitolojisinde Ay tanrıçasından adını alan Chang’e-6, 3 Mayıs’ta Güney Çin’deki Hainan eyaletinden fırlatıldı. Bugüne dek Ay’ın karanlık yüzeyinden kaya ve toprak örneği toplayan ilk keşif sırasında 2 Haziran’da Ay’ın Dünya’dan görülmeyen tarafına indi. Ay, gelgitsel olarak hem kendi hem gezegenimizin etrafında döndüğü için Dünya’ya yalnızca bir yüzünü gösteriyor.
Görevin iniş aracı, robotik bir kol ve matkap kullanarak Ay’daki en eski ve en büyük kraterlerden biri olan 1600 mil genişliğindeki Güney Kutbu-Aitken (SPA) havzasından iki gün boyunca kaya ve toprak topladı. Yükseliş modülü daha sonra Ay’ın yüzeyinden havalandı ve eve dönüş yolculuğuna başlamadan önce yörünge aracıyla buluştu.
GERÇEK BİR TEKNOLOJİK BAŞARI
The Guardian muhabiri Ian Sample’a konuşan Leicester Üniversitesi Astrofizik ve Uzay Bilimi Profesörü Martin Barstow:
– Bu, Çin’in büyük bir başarısı, Ay’dan herhangi bir örnek toplamak zordur, ancak iletişimin özellikle zor olduğu karanlık taraftan bu örnekleri toplamak daha önce başka hiçbir kurum tarafından yapılmamıştı. Gerçek bir teknolojik başarı.
KARANLIK TARAFTA BİR İLK
ABD, Çin ve Sovyetler Birliği, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünden örnekler topladı ancak Çin, uzak taraftan malzeme getiren ilk ülke. Amaç, 2 kg’a kadar Ay kayaları ve toprak toplamaktı.
Ve Çin, daha önce Ay’ın Dünya’ya bakan yüzünden getirdiği örnekleri incelemek için uluslararası bilim insanlarıyla iş birliği yaptı ancak uzak taraftan gelen yeni malzemeye benzer bir erişimin verilip verilmeyeceği belirsiz.
AY DÜNYA’YA IŞIK TUTACAK
Son örnekler, Ay ve Dünya’nın erken tarihindeki uzun süredir devam eden gizemlere ışık tutabilir. Londra Üniversitesi Birkbeck’te gezegen bilimi profesörü Ian Crawford, örneklerin analiz edilmesi ve tarihlenmesinin Ay biliminin “temel amaçlarından biri” olduğunu çünkü bunun ay kraterlerinin oluşma zamanını belirleyeceğini söyledi.
Ayrıca, büyük asteroitlerin erken çağlarda aya çarpma hızının anlaşılmasının, Dünya’nın çarpma geçmişine ışık tutacağını ekleyen Crawford, gezegenimize de aynı tür asteroitlerin çarptığı görüşünde. Eğer Chang’e-6 Ay’ın karanlık yüzünün mantosunu açığa çıkaracak kadar derin örnekler almayı başarmışsa, çok sayıda analize konu olurken, teorilere de yanıt verecek.
Ay’ın karanlık yüzü, Dünya’dan görünen yüzüne göre daha az lav ovası ve daha kalın bir kabuğa sahip. Dünya tarafından korunmadığı için şiddetli darbelere maruz kalmış ve bu nedenle de daha fazla kratere sahip.
ON YILDIR PLANLANIYORDU
Çin bu misyona on yıldan uzun bir süredir hazırlanıyor. Çalışmalar, Rus Uzay Ajansı Roscosmos ile birlikte Çin’in yöneteceği Uluslararası Ay Araştırma Üssü’nü açmak için birer adım. The Guardian’a konuşan Dr. Simeon Barber ise dev adım için şunları söyledi:
– Yeni bir keşif dönemine giriyoruz. Karanlık taraftan alınan numunelerin analiz sonuçları, o bölgedeki jeolojik geçmişi ve dünyaya bakan taraftan neden farklı olduğunu anlamamıza yardımcı olacak. Bu başarı bir dönüm noktası. Dünyanın dört bir yanındaki uzman laboratuvarlar, Apollo tarafından getirilen numunelerden ayın sırlarını ortaya çıkarmak için elli yıl harcadılar.
YENİ GÖREV 2026’DA
Çin, Ay’daki keşif faaliyetini gelecek yıllarda yeni görevlerle sürdürmeyi planlıyor. Bu kapsamda Çang’ı 6’nın ardından, 2026’da Ay’ın güney kutbunda keşif yapmak üzere Çang’ı 7 ve 2027’de doğal kaynak kapasitesini ve kullanılabilirliğini doğrulamak ve Ay yüzeyindeki uzay üssü inşası için testler yapmak üzere Çang’ı 8 görevleri planlanıyor.
Çin, 2030’dan itibaren Ay’a insanlı seferler düzenlemeyi, Uluslararası Ay Araştırma Üssü kurarak daha ileri keşif faaliyetlerine zemin hazırlamayı hedefliyor.
